Władysław Reymonts huvudverk är Chłopi (Bönderna, 1901-1908), som givetvis utspelas i lantlig miljö. Men ett givande verk är också Ziemia obiecana (Det förlovade landet, 1898) om staden Łódź med dess Lodzermenschen, kring nittonhundratalets början en beteckning för en särskild mänskotyp, som inte uppstått någon annanstans. Den utmärktes av flit, uthållighet och företagsamhet, alla positiva egenskaper. Men hos Reymont blir staden, själva staden, ett monster som förgör de enkla mänskorna och driver de rika till vanvett.
I Chłopi lever man däremot efter naturen – verket är också delat i fyra band efter de fyra årstiderna.
Mästerlig är Reymonts skildring av hur monstret vaknar, de första raderna i Ziemia obiecana. Monstret vaknar och sträcker på sig i en panoramabild innan den första av huvudpersonerna zoomas in i en karakteristisk situation. Den första repliken säger mycket:
”Łódź się budziła.
Pierwszy wrzaskliwy świst fabryczny rozdarł ciszę wczesnego poranku, a za nim we wszystkich stronach miasta zaczęły się zrywać coraz zgiełkliwiej inne i darły się chrapliwymi, niesfornymi głosami niby chór potwornych kogutów, piejących metalowymi gardzielami hasło do pracy.
Olbrzymie fabryki, których długie, czarne cielska i wysmukłe szyje-kominy majaczyły w nocy, w mgle i w deszczu – budziły się z wolna, buchały płomieniami ognisk, oddychały kłębami dymów, zaczynały żyć i poruszać się w ciemnościach, jakie jeszcze zalegały ziemię.
Deszcz drobny, marcowy deszcz pomieszany ze śniegiem, padał wciąż i rozwłóczył nad Łodzią ciężki, lepki tuman; bębnił w blaszane dachy i spływał z nich prosto na trotuary, na ulice czarne i pełne grzęskiego błota, na nagie drzewa, przytulone do długich murów, drżące z zimna, targane wiatrem, co zrywał się gdzieś z pól przemiękłych i przewalał się ciężko błotnistymi ulicami miasta, wstrząsał parkanami, próbował dachów i opadał w błoto, i szumiał między gałęziami drzew, i bił nimi w szyby niskiego, parterowego domu, w którym nagle zabłysło światło.
Borowiecki się obudził, zapalił świecę i równocześnie budzik zaczął dzwonić gwałtownie, wskazując piątą.
– Mateusz, herbata! – krzyknął do wchodzącego lokaja.”
De tre huvudpersonerna – en tysk, en jude och en polack – drivs alla av penninghunger och startar ett gemensamt företag som skändligen misslyckas. Władysław Reymonts tidiga kritik av kapitalismen står sig väl idag. Äganderätten, habegäret, rovgirigheten – allt detta kännetecknar också Korsspindelns familjeföretag. Det dyrbaraste vi ägde, barnen, kunde hon inte dela, även om glädjen och välsignelsen bara hade blivit större av detta delande.
Hon måste äga, ha, bestämma – själv och ensam! Och nu, nu är hon sjuk i själen.